Đề cương Văn hóa Việt Nam năm 1943 được ví như tuyên ngôn, cương lĩnh đầu tiên của Đảng ta về văn hóa và cách mạng, có ý nghĩa khai sáng, mở đường cho cách mạng Việt Nam, nhất là lĩnh vực tư tưởng, văn hóa; định hình những quan điểm, nguyên tắc cơ bản cho thời kỳ đó và tiếp tục được bổ sung, phát triển trong nhiều năm tiếp theo.
“Sau 80 năm, những tư tưởng của Đề cương văn hóa vẫn còn nguyên giá trị, góp phần định hướng cho sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước trong quá trình hội nhập quốc tế…”. Đây là nội dung được nhấn mạnh tại Đề án Tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943 – 2023), vừa được Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Ban Cán sự Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng ký ban hành.
Nhìn lại ý nghĩa lịch sử của Đề cương về văn hoá Việt Nam năm 1943, đề án nêu rõ, nhận thức rõ văn hóa luôn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Tại Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương Đảng ở Võng La (Đông Anh, Phúc Yên, nay là Hà Nội) tổ chức vào tháng 2.1943, Đề cương về văn hóa Việt Nam do đồng chí Tổng Bí thư Trường Chinh soạn thảo đã được thông qua.
Nhằm tiếp tục phát huy giá trị lịch sử, giá trị thực tiễn to lớn của Đề cương về văn hóa Việt Nam, đồng thời triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và ý kiến kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc ngày 24. 11. 2021, Ban Cán sự Đảng Bộ VHTTDL xây dựng Đề án tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943 -2023).
Thông qua các hoạt động kỷ niệm, giúp toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, đặc biệt là những người làm công tác văn hóa, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ cả nước thấm nhuần ý nghĩa lịch sử, ý nghĩa thời đại, những giá trị to lớn, sự trường tồn và tầm ảnh hưởng của Đề cương về văn hóa Việt Nam năm 1943 trong thời gian 80 năm qua. Khẳng định tầm nhìn xa, trông rộng của Đảng ta về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Đồng thời tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá về đất nước và con người Việt Nam; cổ vũ, động viên các cấp, các ngành, cán bộ, đảng viên và nhân dân nỗ lực vượt lên khó khăn, thách thức, chung sức đồng lòng, quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đảng bộ các cấp và Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; đấu tranh, phản bác thông tin, quan điểm sai trái, thù địch, chống phá Đảng, Nhà nước và nhân dân ta.
Tại các cơ quan, đơn vị và địa phương, phân công cụ thể trách nhiệm trong chỉ đạo và tổ chức các hoạt động kỷ niệm, bảo đảm không chồng chéo; đề cao vai trò, trách nhiệm của cơ quan được giao chủ trì và các cơ quan, đơn vị phối hợp tổ chức. Ở cấp Trung ương, Bộ VHTTDL, Ban Tuyên giáo Trung ương, Hội đồng Lý luận Trung ương, Học Viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “80 năm Đề cương văn hoá Việt Nam – Khởi nguồn và động lực phát triển” vào ngày 27/02/2023, tập trung làm rõ, sâu sắc hơn nữa các nhóm vấn đề: Bối cảnh ra đời, ý nghĩa lịch sử của Đề cương; nội dung và giá trị toàn diện, to lớn, trường tồn của Đề cương; quá trình vận dụng, tiếp thu, bổ sung và hoàn thiện những tư tưởng quan trọng của Đề cương trong xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử; quan điểm, chủ trương của Đảng tại Đại hội XIII về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam theo định hướng của Đề cương văn hóa.
Nhân kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943-2023), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục Điện ảnh giao Hãng phim tài liệu và khoa học trung ương thực hiện bộ phim tài liệu “80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam”. Phim phát sóng lúc 20h30 ngày 27-2 – 2023 trên kênh VTV1 (Đài Truyền hình Việt Nam) và được phát sóng trên các đài truyền hình địa phương . Bộ phim do đạo diễn Nguyễn Quý Mạnh Minh triển khai cùng ê kíp các nghệ sĩ dạn dày kinh nghiệm của Hãng phim tài liệu và khoa học trung ương, có thời lượng 40 phút, chứa đựng khối lượng hình ảnh, tư liệu đồ sộ, chuyển tải nhiều thông điệp ý nghĩa, giá trị. Phim tập trung làm rõ bối cảnh ra đời, ý nghĩa lịch sử và giá trị lý luận, thực tiễn của Đề cương về văn hóa Việt Nam, cùng quá trình vận dụng, phát triển những tư tưởng cốt lõi của bản Đề cương lịch sử trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng để xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.
Trong năm 2023, Bộ VHTTDL cũng phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương tổ chức Hội nghị Sơ kết triển khai Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021. Tại các địa phương, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương xây dựng và tổ chức thực hiện các hoạt động kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam với các hình thức phù hợp, như: tọa đàm, hội thảo khoa học; triển lãm nghệ thuật; nói chuyện chuyên đề; tổ chức thi tìm hiểu về Đề cương… Qua đó, làm rõ khẳng định và tuyên truyền sâu rộng về ý nghĩa lịch sử, giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, lâu bền của “Đề cương về văn hóa Việt Nam”.
Nhìn lại 93 năm từ khi thành lập Đảng và 80 năm ra đời Đề cương văn hóa năm 1943, chúng ta đã đi qua một chặng đường dài đầy hy sinh, gian khổ. Những quan điểm cơ bản của Đảng về độc lập dân tộc gắn liền với CNXH; về con đường đi lên CNXH của nước ta; về xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển… được bổ sung, hoàn thiện một cách khoa học, cách mạng, nhân văn, được toàn Đảng, toàn dân đồng tình, ủng hộ.
Quan điểm: sự nghiệp văn hoá là của toàn dân, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng; tính chất nền văn hoá mới Việt Nam là dân tộc về hình thức, tân dân chủ về nội dung; ba nguyên tắc “Dân tộc hóa”, “Đại chúng hóa”, “Khoa học hóa” và được Chủ tịch Hồ Chí Minh đúc kết “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi” mãi là mục tiêu, phương châm và nguyên tắc để cùng với chính trị và kinh tế, giúp dân tộc ta, nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, tất cả vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.
Trường THCS Mạc Đĩnh Chi
